Nie ma zobowiązań, nie ma daniny.

Źródło: Rzeczpospolita, 16-12-2011 r.

Osoba, która dostaje w darowiźnie firmę bez długów i obciążeń, nie zapłaci podatku od czynności cywilnoprawnych. Umowa darowizny z reguły jest nieopodatkowana PCC. Obowiązek podatkowy powstaje jedynie wówczas, gdy obdarowany przejmuje długi i ciężary albo zobowiązania darczyńcy. Tak wynika z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d ustawy o PCC. Zasada ta budzi jednak wątpliwości.

Z końcem roku chcę przekazać firmę. Transakcja nie będzie podlegać VAT, obdarowany nie zapłaci też podatku od darowizny (ze względu na niską wartość przedsiębiorstwa; w jego skład nie wchodzą np. żadne nieruchomości). Mamy jednak kłopot z PCC. Czy można przyjąć, że na dzień podpisywania umowy darowizny (u notariusza) firma nie ma żadnych zobowiązań, bo opłacę wszystkie faktury, które spłyną do tego dnia? Co się stanie, jeśli dostanę fakturę do uregulowania już po podpisaniu umowy?

Przypomnijmy, że zgodnie z art. 551 kodeksu cywilnego przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje m.in. nazwę, nieruchomości i ruchomości, prawa wynikające z umów najmu oraz dzierżawy, wierzytelności, środki pieniężne, koncesje, majątkowe prawa autorskie, księgi i dokumenty.

Wynika z tego, że zobowiązania nie są częścią składową przedsiębiorstwa. Obdarowany nie przejmuje ich automatycznie – mówi Filip Siwek, doradca podatkowy w kancelarii Skoczyński Wachowiak Strykowski. Tak więc ani zobowiązanie z faktury otrzymanej przed umową, ani z faktury, która dotrze do firmy już po darowiźnie, nie zostanie przejęte przez obdarowanego. Chyba że strony zapiszą w umowie, iż przechodzą one na nowego właściciela.

Jakie obciążenia mogą spowodować obowiązek zapłaty PCC?

Jak czytamy w interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach (nr IBPBII/1/436-60/09/MZ), najczęściej będą to przejmowane przez obdarowanego świadczenia z tytułu najmu, dzierżawy, dożywocia, ubezpieczenia, kredytu i innych umów, obowiązki wynikające z obciążenia rzeczy użytkowaniem, służebnością lub z konieczności rozliczenia nakładów na rzecz między jej właścicielem a posiadaczem, należności z tytułu podatków, ceł lub innych opłat związanych z nabytym przedmiotem darowizny.

Przykładowo, PCC trzeba będzie zapłacić, jeśli darowany lokal obciążony jest hipoteką kaucyjną ustanowioną tytułem zabezpieczenia zwrotu bonifikaty udzielonej przez miasto podczas sprzedaży (interpretacja Izby Skarbowej w Warszawie nr IPPB2/436-486/10-2/MZ). Stawka podatku (naliczonego od wartości obciążenia) wyniesie 2 proc. (przenoszona jest bowiem własność nieruchomości).

Pamiętajmy, że jeśli umowa podpisywana jest u notariusza, to on zobowiązany jest do obliczenia, pobrania i wpłacenia ewentualnego podatku do urzędu skarbowego. On też odpowiada za prawidłowe rozliczenie. Gdy darowizny dokonuje się bez udziału rejenta i powstaje obowiązek podatkowy, obdarowany musi złożyć w urzędzie skarbowym deklarację PCC-3 i zapłacić daninę. Ma na to 14 dni od dokonania darowizny. Stawka podatku w wypadku przenoszenia praw majątkowych wynosi 1 proc. – tłumaczy Filip Siwek. – Chyba że przenoszona jest własność nieruchomości i z nią związane jest przechodzące na obdarowanego zobowiązanie. Wtedy stawka wyniesie 2 proc. wartości obciążenia.