Czy nieodpłatne usługi na rzecz pracownika podlegają VAT?

Serwis Doradztwa Podatkowego – nr 000081 – 14-03-2011 r.

Zgodnie z art. 1 pkt 4 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r., z dniem 1 kwietnia 2011 r. zmianie ma ulec art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Planowana zmiana ma na celu ściślejsze odwzorowanie definicji odpłatnego świadczenia usług do uregulowań tego zagadnienia zawartego w art. 26 Dyrektywy 112. Zgodnie z nowelizacją za odpłatne świadczenie usług uznaje się również nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

W związku z powyższym pojawia się pytanie czy nieodpłatne usługi na rzecz pracownika, takie jak transport czy nocleg, oddelegowanego do pracy w innej miejscowości, będą podlegać opodatkowaniu. Niektóre organy podatkowe, w obecnie obowiązującym stanie prawnym, stoją na stanowisku, iż tak świadczone usługi stanowią nieodpłatne świadczenie usług na potrzeby osobiste pracowników i podlegają opodatkowaniu, niezależnie od tego z jakich źródeł świadczenie to jest finansowane. Stanowisko takie wydaje się jednak nieprawidłowe.

Praktyka gospodarcza pokazuje bowiem, że świadczenie takich usług, często jest koniecznością. Stwierdzić należy, że czynności organizacji dojazdu do pracy, noclegu itp. wykonywane nieodpłatnie stanowić będą nieodpłatne świadczenie usług. W związku z tym, mogłyby podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług pod warunkiem, że nie są dla celów działalności gospodarczej podatnika. Zasadne wydaje się twierdzenie, że świadczenia te będą związane z tą działalnością. Pracodawca bowiem, nie organizując takich świadczeń, narażony byłby na ryzyko poważnego ograniczenia swojej działalności.

W konsekwencji, aby jego przedsiębiorstwo funkcjonowało w sposób prawidłowy, zmuszony jest do organizowania ww. usług. Wydaje się więc zasadne twierdzenie, że takie świadczenia związane są z prowadzoną działalnością i nie powinny być traktowane jako odpłatne świadczenie usług w rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. W rezultacie nie podlegają opodatkowaniu tym podatkiem.

Powyższe stanowisko znajduje potwierdzenie w wyroku ETS z dnia 16 października 1997 r., w którym Trybunał stwierdził, że wprawdzie transport zapewniany pracownikom nieodpłatnie przez pracodawcę pomiędzy miejscem zamieszkania i miejscem pracy służy, co do zasady, celom prywatnym pracowników stąd służy celom innym niż związanym z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem.

Niemiej jednak, powyższa zasada, nie ma zastosowania w przypadku, gdy biorąc pod uwagę specyficzne okoliczności, np. trudności w znalezieniu odpowiednich środków transportu, wymagania przedsiębiorstwa nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia transportu dla pracowników. W takim przypadku świadczenie usług transportowych nie jest wykonywane w celach innych niż związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Zdaniem ETS osobiste korzyści uzyskane przez pracowników z powyższych usług mają jedynie drugorzędne znaczenie w porównaniu z potrzebami przedsiębiorstwa. Interes pracodawcy przeważa. Podsumowując należy stwierdzić, że nieodpłatne usługi na rzecz pracownika oddelegowanego do pracy, takie jak transport czy nocleg, nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Jest to bowiem sytuacja, kiedy powyższe świadczenia, są jedyną racjonalną możliwością zapewnienia prawidłowej działalności firmy.

Usługi takie służyć będą de facto celom prowadzonej przez pracodawcę działalności, a osobiste cele i korzyści pracownika mają w takim przypadku znaczenia drugorzędne w stosunku do korzyści pracodawcy. W sytuacji, w której pracodawca postanowiłby pracownika wysłać w podróż służbową, zamiast oddelegować do pracy, wówczas musiałby pokryć koszty transportu, zakwaterowania czy wyżywienia.